Τον Αύγουστο του 2025, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέδωσαν 20% λιγότερες φοιτητικές βίζες σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2024. Πίσω από την ψυχρή αυτή στατιστική πραγματικότητα, κρύβεται μια θεμελιώδης αλλαγή στη στρατηγική της Ουάσινγκτον απέναντι στον κόσμο: η εκπαίδευση δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως πεδίο ανταλλαγής και επιρροής, αλλά ως ζήτημα ασφάλειας, ελέγχου και γεωπολιτικής φραγής.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ μειώνουν την εισροή ξένων φοιτητών. Όμως, η συγκεκριμένη πτώση – κατά σχεδόν 45% από την Ινδία και σημαντική μείωση και από την Κίνα – δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία ή συγκυριακή. Αντίθετα, αποτελεί σαφή πολιτική δήλωση της κυβέρνησης Τραμπ, που έχει επανέλθει στον Λευκό Οίκο με την υπόσχεση "να πάρει πίσω την Αμερική" — από ποιον όμως;
Επί δεκαετίες, τα αμερικανικά πανεπιστήμια λειτουργούσαν ως παγκόσμιοι φάροι επιστημονικής και πολιτισμικής ακτινοβολίας. Ξένοι φοιτητές – και ιδιαίτερα εκείνοι από χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα – δεν αποτελούσαν απλώς "πελάτες", αλλά και φορείς ήπιου πλουραλισμού μέσα στον ίδιο τον πυρήνα της αμερικανικής κοινωνίας.
Σήμερα, αυτό αντιστρέφεται. Η προσέλευση ξένων φοιτητών αρχίζει να αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Από τη μια, υπάρχει ο διαχρονικός φόβος για "κατασκοπία", ειδικά σε τεχνολογικά πεδία. Από την άλλη, όμως, παρατηρείται και κάτι βαθύτερο: ένας ιδεολογικός απομονωτισμός, μια ρητορική που βλέπει τους "άλλους" όχι ως εταίρους, αλλά ως εισβολείς που απειλούν τον πολιτιστικό και οικονομικό πυρήνα των ΗΠΑ.
Η μείωση στις φοιτητικές βίζες δεν αφορά μόνο αριθμούς — είναι πολιτικό σήμα. Απευθύνεται πρωτίστως στο εσωτερικό ακροατήριο των ΗΠΑ, εκεί όπου η ρητορική περί "νόμου και τάξης", "εθνικής κυριαρχίας" και "προτεραιότητας στους Αμερικανούς" βρίσκει εύφορο έδαφος. Όμως, δευτερευόντως, στέλνει και μήνυμα προς το εξωτερικό: η Αμερική δεν σκοπεύει να είναι πια ανοιχτή όπως άλλοτε.
Η στροφή αυτή φέρνει και παρενέργειες. Πανεπιστήμια χάνουν σημαντικά έσοδα και ανθρώπινο δυναμικό. Η αμερικανική ακαδημαϊκή υπεροχή, χτισμένη σε δεκαετίες ελεύθερης διακίνησης γνώσης και φοιτητών, τίθεται σε αμφισβήτηση. Κι όλα αυτά, στο όνομα μιας προστατευτικής πολιτικής που κοιτάζει περισσότερο προς το παρελθόν παρά προς το μέλλον. Η Ινδία και η Κίνα είναι οι άμεσοι "θύλακες" αυτής της αλλαγής, αλλά η τάση αγγίζει και μουσουλμανικές χώρες, όπως φαίνεται από τη δραματική πτώση (–86%) στις φοιτητικές βίζες για το Ιράν. Η Ουάσινγκτον, με πρόφαση τη «διασφάλιση των θεσμών» και την «αντιμετώπιση απειλών», κλείνει τις πύλες της ακαδημαϊκής της ηγεμονίας. Η ειρωνεία; Οι ίδιες χώρες που αποκλείονται από το αμερικανικό σύστημα στρέφονται τώρα στην Ευρώπη, στον Καναδά, στην Αυστραλία, αλλά και στα δικά τους αναδυόμενα πανεπιστήμια. Η Αμερική μπορεί να νομίζει πως προστατεύει τον εαυτό της. Αλλά μακροπρόθεσμα, μειώνει την παγκόσμια επιρροή της. Η μείωση των φοιτητικών βίζων δεν είναι τεχνικό θέμα. Είναι καθρέφτης της νέας, φοβικής και εσωστρεφούς Αμερικής. Μιας Αμερικής που, αντί να ηγείται με ιδέες, προτιμά να φυλά τα σύνορα της γνώσης. Και αυτό ίσως να είναι πιο ανησυχητικό απ’ ό,τι φαίνεται.