Η διεθνής σκηνή θυμίζει ολοένα και περισσότερο ένα θέατρο όπου όλοι υποδύονται ρόλους ειρήνης, ενώ το αίμα συνεχίζει να χύνεται στη Γάζα. Οι δηλώσεις του Κατάρ ότι «το Ισραήλ θα έπρεπε ήδη να έχει τερματίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις» βάσει του σχεδίου Τραμπ, αποκαλύπτουν όχι την επιθυμία για ειρήνη, αλλά την απόλυτη παραδοχή της αποτυχίας ενός σχεδίου που γεννήθηκε για να εξυπηρετήσει τη γεωπολιτική ισορροπία των ΗΠΑ και του Ισραήλ, όχι των Παλαιστινίων.
Το λεγόμενο «Σχέδιο Τραμπ για τη Μέση Ανατολή» –ένα πολιτικό έκτρωμα μεταμφιεσμένο σε ειρηνευτική πρόταση– δεν προέβλεπε καμία ισότητα, καμία αποκατάσταση δικαιωμάτων, καμία πραγματική κυριαρχία για τους Παλαιστινίους. Αντιθέτως, νομιμοποιούσε τη διαιώνιση της κατοχής και την de facto προσάρτηση μεγάλων τμημάτων παλαιστινιακής γης, υπό το μανδύα της «ασφάλειας».
Η επίκληση του σχεδίου Τραμπ από το Κατάρ –μια χώρα που φιλοξενεί το πολιτικό γραφείο της Χαμάς αλλά ταυτόχρονα συνδιαλέγεται με τις ΗΠΑ– δείχνει τη διπλωματία του παραλόγου που επικρατεί στη Μέση Ανατολή. Όλοι μιλούν για ειρήνη, κανείς δεν την επιδιώκει ουσιαστικά.
Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, συνεχίζει μια πολιτική που θυμίζει περισσότερο τιμωρητική εκστρατεία παρά «αυτοάμυνα». Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, οι επιθέσεις εναντίον πολιτικών στελεχών ακόμα και εκτός συνόρων, οι στοχευμένες δολοφονίες, αποκαλύπτουν έναν κρατικό μηχανισμό που δεν λογοδοτεί σε κανέναν.
Όταν η διεθνής κοινότητα σιωπά, όταν τα Ηνωμένα Έθνη αδυνατούν να επιβάλουν ακόμη και ένα ψήφισμα για κατάπαυση του πυρός, και όταν οι «σύμμαχοι» περιορίζονται σε αόριστες δηλώσεις, τότε η σιωπή γίνεται συνενοχή.
Το σχέδιο Τραμπ: ένα προσχέδιο «νόμιμης» κατοχής
Ας είμαστε ρεαλιστές: το σχέδιο Τραμπ δεν υπήρξε ποτέ σχέδιο ειρήνης. Ήταν ένα πολιτικό μανιφέστο υπέρ του Ισραήλ, δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να κατοχυρώνει τη στρατιωτική και οικονομική κυριαρχία του στην περιοχή.
Η λογική του ήταν απλή:
– Η Ιερουσαλήμ παραμένει «ενιαία και αδιαίρετη» υπό ισραηλινό έλεγχο.
– Οι οικισμοί στη Δυτική Όχθη νομιμοποιούνται.
– Η Παλαιστίνη μετατρέπεται σε ένα σύνολο διοικητικών θυλάκων χωρίς ουσιαστική ανεξαρτησία.
Η εφαρμογή του σχεδίου δεν σταμάτησε ποτέ, ακόμη κι αν άλλαξαν οι κυβερνήσεις. Απλώς συνεχίζεται με άλλες ταμπέλες. Οι βόμβες αντικαθιστούν τα άρθρα, οι νεκροί αντικαθιστούν τα επιχειρήματα.
Ο ρόλος του Κατάρ – Μεσολαβητής ή θεατής;
Το Κατάρ, με τη διπλή του ταυτότητα –από τη μια μεσολαβητής, από την άλλη οικοδεσπότης της Χαμάς– κινείται σε λεπτή διπλωματική γραμμή. Οι δηλώσεις του εκπροσώπου του ΥΠΕΞ Μάτζεν αλ-Ανσάρι περί «τερματισμού των επιχειρήσεων» θα μπορούσαν να εκληφθούν ως έκφραση πολιτικής ευαισθησίας, όμως στην πραγματικότητα αποτελούν μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από την κατηγορία της συνενοχής.
Η αλήθεια είναι πως το Κατάρ έχει συμφέροντα να κρατά ανοιχτούς διαύλους με όλους. Με τις ΗΠΑ, γιατί χρειάζεται την ασφάλειά τους. Με τη Χαμάς, γιατί χρειάζεται την επιρροή της. Με το Ισραήλ, γιατί χρειάζεται τη σταθερότητα στην περιοχή. Η «ειρήνη» του Κατάρ δεν είναι πολιτική επιλογή· είναι μέσο επιβίωσης.
Ο αμερικανικός παράγοντας και η σιωπή των «δημοκρατιών»
Η συμμετοχή της αμερικανικής αντιπροσωπείας υπό τον Στιβ Γουίτκοφ στις διαπραγματεύσεις του Καΐρου ενισχύει το αφήγημα ότι οι ΗΠΑ παραμένουν «ουδέτερος διαμεσολαβητής».
Όμως, ουδέτερος διαμεσολαβητής δεν είναι εκείνος που εξοπλίζει τον ένα από τους δύο αντιμαχόμενους.
Η Ουάσιγκτον, παρά τις δηλώσεις για «κατάπαυση πυρός», συνεχίζει να χρηματοδοτεί και να στηρίζει στρατιωτικά το Ισραήλ, επιβεβαιώνοντας πως η γεωπολιτική αξία της χώρας υπερτερεί κάθε ηθικής αρχής.
Κι ενώ το αίμα ρέει στη Γάζα, η Δύση συζητά «όρους και προϋποθέσεις ειρήνης» σαν να πρόκειται για εμπορική συμφωνία. Ένα μάθημα για τον πολιτισμένο κόσμο
Όσο το Ισραήλ συνεχίζει να χρησιμοποιεί την ασφάλεια ως πρόσχημα για την καταστολή ενός ολόκληρου λαού, και όσο οι σύμμαχοί του παριστάνουν τους ανήμπορους παρατηρητές, η λέξη «ειρήνη» χάνει κάθε νόημα.
Το Κατάρ μπορεί να επικαλείται το σχέδιο Τραμπ, αλλά αυτό που χρειάζεται η Μέση Ανατολή δεν είναι ένα σχέδιο από την Ουάσιγκτον, είναι μια νέα συνείδηση δικαιοσύνης.
Γιατί χωρίς δικαιοσύνη, κάθε «κατάπαυση του πυρός» είναι απλώς ένα διάλειμμα ανάμεσα σε δύο πολέμους.