Στην Ανατολική Μεσόγειο, εκεί όπου η ιστορία ποτέ δεν κοιμήθηκε και οι θάλασσες κρατούν ακόμη τη μνήμη των παλιών αγώνων, το ενεργειακό εγχείρημα GSI ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο καταρρέει με θόρυβο. Ένα έργο που γεννήθηκε με υποσχέσεις περί διασύνδεσης, στρατηγικής αναβάθμισης και κοινής μοίρας των λαών του ελληνισμού, τώρα βυθίζεται στις ίδιες του τις αντιφάσεις — πολιτικές, οικονομικές, γεωπολιτικές.
Η απόφαση Αθήνας και Λευκωσίας να πατήσουν «παύση» και να στείλουν το έργο ξανά σε μελέτη σκοπιμότητας δεν είναι μια απλή τεχνική κίνηση. Είναι παραδοχή ότι το μεγαλόπνοο σχέδιο τελικά λυγίζει μπροστά στην πραγματικότητα: κόστος δυσθεώρητο, γραφειοκρατική δέσμευση, αποχώρηση του Ισραήλ, αλλά πάνω απ’ όλα η βαριά σκιά της Τουρκίας, που χρόνια τώρα πολεμά κάθε διάδρομο που δεν περνά από το χέρι της.
Το τουρκικό ναυτικό μπλόκαρε έρευνες, φρεγάτες σταμάτησαν ευρωπαϊκά πλοία, και η Άγκυρα φώναξε για ακόμη μία φορά πως η θάλασσα δεν είναι για όλους — μόνο για όσους εκείνη εγκρίνει. Αυτή δεν είναι τεχνική εμπλοκή· είναι γεωπολιτική μονομαχία. Κι η Ελλάδα, όσο κι αν στέκεται με αξιοπρέπεια, γνωρίζει πως ο δρόμος είναι ανηφορικός.
Το έργο είχε κάποτε παρουσιαστεί σαν φάρος προόδου, σαν γέφυρα που θα ένωνε Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ. Μα, όπως συχνά γίνεται στη δική μας γειτονιά, το όραμα έπεσε πάνω σε τείχη: έλλειψη κεφαλαίων, βάθη 3.000 μέτρων, και μια περιοχή που βράζει από ανταγωνισμούς. Τίποτε από αυτά δεν είναι μικρό· τίποτε δεν μπορείς να ωραιοποιήσεις.
Κι ενώ το GSI στέκει μετέωρο, οι ΗΠΑ σπρώχνουν την Αθήνα σε νέα ενεργειακά μονοπάτια, χτίζοντας οδικούς χάρτες που στοχεύουν στη ρωσική, την κινεζική και —πάνω απ’ όλα— την τουρκική επιρροή. Από τον κάθετο διάδρομο φυσικού αερίου ως την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Αιγύπτου, η χώρα μπαίνει ξανά στο επίκεντρο. Κι αυτό είναι μια παρηγοριά μέσα στη σύγχυση.
Όμως το πιο ηχηρό μήνυμα έρχεται από το Τελ Αβίβ. Δύο υψηλόβαθμοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έφτασαν μυστικά στην Αθήνα, όχι για εθιμοτυπίες αλλά για να ασκήσουν πίεση — σκληρή, ωμή, διαχρονική. Ζήτησαν αμυντική συμφωνία, κοινή αεροναυτική δύναμη, νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας. Το Ισραήλ βλέπει την κενότητα που αφήνει το GSI και σπεύδει να την γεμίσει πριν το κάνει η Τουρκία.
Κι εδώ είναι που βαραίνει το παλιό χρέος της Ελλάδας: να μη δειλιάσει. Να θυμηθεί πως οι πρόγονοι όρθωναν ανάστημα ακόμη και όταν όλα έδειχναν χαμένα. Η «Γαλάζια Πατρίδα» της Άγκυρας δεν είναι θεωρία· είναι σχέδιο σε εξέλιξη, με πυραύλους, βάσεις και απειλές. Γι’ αυτό και η Αθήνα καλείται —ίσως αναγκάζεται— να ξαναμετρήσει τα βήματά της στην περιοχή.
Το GSI μπορεί να σκόνταψε, μπορεί να παγώνει. Αλλά η ιστορία δεν περιμένει. Η Ελλάδα και η Κύπρος οφείλουν να σταθούν όρθιες, με καθαρό βλέμμα και επίγνωση της εποχής. Τα νέα έργα, οι νέες συμμαχίες και οι νέες απαιτήσεις δεν είναι απλώς ενεργειακές επιλογές· είναι ζήτημα κυριαρχίας, μέλλοντος, τιμής.
Κι όσο η θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου αφρίζει από δυνατούς ανέμους, τόσο πιο πολύ χρειάζεται φωνές που να λένε τα πράγματα όπως είναι: ο δρόμος είναι δύσκολος — αλλά είναι δικός μας. Είναι η συνέχεια μιας ιστορίας που δεν κάμφθηκε ποτέ. Και τώρα, όπως πάντα, θέλει καρδιά και αποφασιστικότητα για να γραφτεί το επόμενο κεφάλαιο.