Το ελαιόλαδο, ο χρυσός της Μεσογείου και σύμβολο αιώνων, ζει μια ταραγμένη περίοδο. Οι τιμές του κατρακυλούν διεθνώς, η αγορά αναδιαμορφώνεται, νέοι παίκτες ανεβαίνουν, και η Ελλάδα – χώρα με παράδοση τόσο βαθιά που μυρίζει χώμα, φως και φύλλο ελιάς – βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι αριθμοί μπορεί να είναι ψυχροί, αλλά πίσω τους κρύβονται αγροτικές οικογένειες, κόποι ολόκληρης χρονιάς και μια παράδοση που δεν πρέπει να χαθεί.
Η μεγάλη πτώση σε Ισπανία και Ελλάδα
Η παγκόσμια παραγωγή ανακάμπτει μετά τα δύσκολα χρόνια της ξηρασίας, κι αυτή η επιστροφή φέρνει μαζί της μια απότομη πίεση στις τιμές. Στην Ισπανία, τον αδιαμφισβήτητο γίγαντα του κλάδου, το έξτρα παρθένο έπεσε από τα σχεδόν 9.000 €/τόνο στις αρχές του 2024 σε μόλις 4.180 €/τόνο.
Στην Ελλάδα, η εικόνα είναι ανάλογη: από το ρεκόρ των 8.460 €/τόνο, οι τιμές υποχώρησαν στις 4.100 €/τόνο, αφήνοντας παραγωγούς και ελαιοτριβεία να μετρούν απώλειες και να αναρωτιούνται για το αύριο.
Η Ιταλία, η εξαίρεση που αποκαλύπτει την αλήθεια
Την ώρα που η Μεσόγειος ανέβαινε ξανά, η Ιταλία πλήρωσε ακριβά τη δική της ξηρασία. Η πτώση της παραγωγής κατά 25% εκτόξευσε τις τιμές στα 9.500 €/τόνο – ένα παράδοξο που δείχνει πόσο ευάλωτος είναι ο κλάδος στις διαθέσεις του καιρού. Κι όμως, ακόμα κι αυτό το άλμα δεν αρκεί για να αλλάξει τη συνολική εικόνα της αγοράς.
Η νέα τάξη πραγμάτων – Η Τυνησία στην κορυφή
Η FAO βλέπει σταθεροποίηση γύρω στους 3,4 εκατ. τόνους παγκοσμίως. Η Ισπανία κρατά το μερίδιό της, αλλά η Τυνησία κλέβει πια την παράσταση. Με παραγωγή που ξεπερνά τους 400.000 τόνους, αναδεικνύεται σε δύναμη που κανείς δεν μπορεί πλέον να αγνοήσει. Η Ιταλία δείχνει σημάδια επιστροφής, μα το κύμα της αλλαγής έχει ήδη ξεκινήσει.
Ελλάδα: Η τιμή πιέζει, η αγωνία μεγαλώνει
Για τη χώρα μας, η επόμενη χρονιά θα είναι πιο φτωχή. Η φυσική εναλλαγή καρποφορίας, η ξηρασία και η πτώση τιμών δημιουργούν ένα σκηνικό ασφυκτικό. Τα ελαιοτριβεία λειτουργούν με περιθώρια που στενεύουν, ενώ οι παραγωγοί φοβούνται πως το «ελληνικό πλεονέκτημα» – η ποιότητα – κινδυνεύει αν αναγκαστούν να συμπιέσουν το κόστος.
Και την ίδια στιγμή, οι εξαγωγές δέχονται πιέσεις. Οι ΗΠΑ έχουν σκληρύνει τους δασμούς, κι άλλες αγορές ακολουθούν, περιορίζοντας την ανάσα ενός κλάδου που βασίζεται στο εξωτερικό.
Η κατανάλωση ξαναζεσταίνεται – αλλά όχι όπως παλιά
Μετά τη θύελλα των αυξήσεων του 2022–2024, οι τιμές αρχίζουν να επιστρέφουν σε πιο προσιτά επίπεδα. Ο κόσμος ξαναστρέφεται στο ελαιόλαδο, αλλά η ζήτηση δεν φτάνει ακόμη τα προ κρίσης ρεκόρ. Το διεθνές εμπόριο ίσως ξεπεράσει το 1,3 εκατ. τόνους, όμως η Τουρκία περιορίζει εξαγωγές και η Τυνησία διεκδικεί χώρο που μέχρι τώρα θεωρούσαμε δεδομένο.
Οι απειλές που παραμένουν – και θεριεύουν
Η FAO προειδοποιεί για ένα μέλλον που δεν θα είναι απλό:
• η κλιματική αστάθεια μπορεί να κάνει τις καλές χρονιές εξαίρεση και όχι κανόνα,
• ασθένειες όπως η Xylella απειλούν ολόκληρους ελαιώνες,
• το κόστος παραγωγής πιέζει τους μικροκαλλιεργητές,
• οι εμπορικοί φραγμοί αλλάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού.
Το 2025/26 δεν θα είναι μια εύκολη χρονιά. Θα είναι μια χρονιά δοκιμασίας – και ευκαιρίας. Γιατί το ελαιόλαδο δεν είναι απλώς προϊόν. Είναι ρίζα, είναι παράδοση, είναι η ιστορία της ελληνικής γης που στάζει από τα κλαδιά της ελιάς εδώ και χιλιάδες χρόνια.