Η εικόνα των καταφυγίων που προορίζονται για την προστασία του άμαχου πληθυσμού στην Ελλάδα αποκαλύπτει μια πραγματικότητα που δύσκολα μπορεί να κρυφτεί πίσω από αριθμούς. Παρότι στη χώρα έχουν χαρακτηριστεί 2.892 χώροι ως καταφύγια, συνολικής χωρητικότητας σχεδόν δύο εκατομμυρίων πολιτών, η συντριπτική πλειονότητά τους είναι κατασκευές περασμένων δεκαετιών, ασυντήρητες και ανεπαρκείς για τις σύγχρονες ανάγκες.
Η απάντηση του υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη Ιωάννη Λαμπρόπουλου στη Βουλή, έπειτα από ερώτηση του Κυριάκου Βελόπουλου, έφερε στην επιφάνεια ένα ξεχασμένο κεφάλαιο της Πολιτικής Άμυνας. Παρά την ύπαρξη σχεδόν 3.000 καταφυγίων, δεν υπάρχει πλήρως επικαιροποιημένο μητρώο για τη λειτουργικότητα και την ετοιμότητά τους. Πολλά από αυτά βρίσκονται σε κατάσταση εγκατάλειψης, χωρίς στοιχειώδη εξαερισμό, επαρκή χώρο ή υποδομές, ενώ σε πολλές περιπτώσεις στεγάζουν αποθήκες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: τα περισσότερα καταφύγια κατασκευάστηκαν σε άλλες εποχές, με άλλα δεδομένα ασφάλειας και άλλες προδιαγραφές. Οι σημερινές απαιτήσεις —είτε πρόκειται για φυσικές καταστροφές, είτε για έκτακτες κρίσεις γεωπολιτικού χαρακτήρα— βρίσκουν τις υποδομές αυτές ανεπαρκείς, τόσο σε χωρητικότητα όσο και σε εξοπλισμό.
Η Πολιτεία, όπως παραδέχεται και ο υφυπουργός, έχει αναθέσει την ευθύνη συντήρησης στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ για τα ιδιωτικά καταφύγια υπεύθυνοι είναι οι ιδιοκτήτες τους. Ωστόσο, χωρίς τακτικούς ελέγχους, χωρίς προϋπολογισμούς συντήρησης και χωρίς εθνικό σχέδιο αναβάθμισης, οι χώροι αυτοί παραμένουν περισσότερο μνημεία του Ψυχρού Πολέμου παρά ενεργές εστίες πολιτικής προστασίας.
Η Ελλάδα οφείλει να επαναξιολογήσει τον ρόλο και τη λειτουργικότητα των καταφυγίων της, πριν οι κρίσεις του μέλλοντος τη βρουν απροετοίμαστη. Γιατί η ασφάλεια του άμαχου πληθυσμού δεν μπορεί να στηρίζεται σε σκουριασμένες πόρτες και τοίχους που θυμίζουν άλλες εποχές.