Σαν ψυχρό φθινοπωρινό αγέρι που διαπερνά τα κόκαλα, έτσι έρχονται τα νέα της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία. Η νέα Φθινοπωρινή Έκθεση δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας· οι προβλέψεις χειροτερεύουν σχεδόν σε όλα τα βασικά μεγέθη, την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Και η Ελλάδα, όπως τόσες φορές στο παρελθόν, μένει πάλι στον άσο, παλεύοντας με τις σκιές των χρόνιων αδυναμιών της.
Οι εκτιμήσεις για την ανάπτυξη του 2025 υποβαθμίζονται κατά 0,2%, την ώρα που η ΕΕ αναβαθμίζεται κατά 0,3%. Η χώρα μας χάνει έδαφος, ενώ η ήπειρος κερδίζει ταχύτητα. Σαν καράβι που παλεύει με αντίθετο ρεύμα, την ώρα που οι άλλοι πιάνουν αέρα στα πανιά.
Στις επενδύσεις, η εικόνα είναι και πάλι αρνητική: μείωση της αναμενόμενης αύξησης για το 2025 και το 2026, την ώρα που στην ΕΕ οι προβλέψεις βελτιώνονται. Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται και στις εξαγωγές· η Ελλάδα κατεβάζει ταχύτητα, ενώ η Ευρώπη ανεβάζει.
Η πιο σκληρή, όμως, γραμμή της έκθεσης αφορά τους πραγματικούς μισθούς. Ενώ πριν έξι μήνες η Κομισιόν έβλεπε αύξηση +0,7% για το 2025, τώρα προβλέπει νέα μείωση -0,1%. Κι έτσι η Ελλάδα γίνεται η μοναδική χώρα της ΕΕ με αρνητικό πραγματικό μισθό το 2025. Μοναδική και τελευταία. Η τετραετία 2022-2025 σφραγίζεται με τρία χρόνια υποχώρησης του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος. Μια κοινωνία που δουλεύει περισσότερο για να ζει… λιγότερο.
Στο μέτωπο του δημοσιονομικού πλαισίου, η έκθεση προβλέπει νέα αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος στο 4,3% του ΑΕΠ το 2025—ανάσα για τα χαρτιά, θηλιά για την πραγματική οικονομία. Η Ελλάδα αναδεικνύεται δευτεραθλήτρια στη λιτότητα, με απόσταση-χάσμα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις στερούνται σχεδόν 14 δισ. ευρώ το 2025 σε σχέση με το τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ένωση. Και η αγορά το νιώθει, και η καθημερινότητα το πληρώνει.
Σκληρά είναι και τα στοιχεία για την αποταμίευση: τα ελληνικά νοικοκυριά καταγράφουν και πάλι αρνητική μεταβολή, -2,1%, όταν στην ΕΕ η αύξηση φτάνει το εντυπωσιακό 15,2%. Από τη μία οι Ευρωπαίοι χτίζουν μαξιλάρι ασφάλειας· από την άλλη οι Έλληνες τρώνε από τα έτοιμα, όπως σε σκοτεινές εποχές που πιστεύαμε ότι αφήσαμε πίσω. Ποιος θυμάται άραγε ότι την περίοδο 2007-2011 η Ελλάδα είχε μέση αποταμίευση +7%; Άλλοι, πιο γεροί καιροί.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το εμπορικό ισοζύγιο βυθίζεται ακόμα βαθύτερα: -14,3% του ΑΕΠ για το 2025 και -14,5% για το 2026, πολύ χειρότερα από τους μέσους όρους της ΕΕ και βαρύτερα ακόμη και από προηγούμενες κρίσιμες πενταετίες.
Η έκθεση της Κομισιόν δεν είναι απλώς ένα σύνολο αριθμών. Είναι καθρέφτης. Και μέσα του φαίνεται μια οικονομία κουρασμένη, μια κοινωνία που πιέζεται, νοικοκυριά που δεν προλαβαίνουν να ανασάνουν.
Και όπως έλεγαν και οι παλιοί, «ο λογαριασμός πάντα έρχεται». Το ζητούμενο είναι αν αυτή τη φορά θα βρούμε το θάρρος να τον αντικρίσουμε κατάματα.